από τη Λήδα Στάμου
Το σημαντικό ενδιαφέρον που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των διαφόρων ικανοτήτων και χαρακτηριστικών της ανθρώπινης προσωπικότητας, έστρεψε το ενδιαφέρον των μελετητών στην μελέτη της επίδρασης του περιβάλλοντος κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής. Στο πλαίσιο αυτό ως απόρροια πολυάριθμων ερευνών, αναγνωρίστηκε η σημασία του μουσικού περιβάλλοντος τόσο στην συναισθηματική και κοινωνική όσο και στη μουσική ανάπτυξη του παιδιού.
Σημαντικές μελέτες των τελευταίων δεκαετιών σε διάφορα επιστημονικά πεδία (βιολογία, ψυχοβιολογία, νευροφυσιολογία, κοινωνιολογία της μουσικής, εθνομουσικολογία, κλπ.) έχουν προσφέρει πληθώρα ενδείξεων που υποστηρίζουν ότι η μουσική τάση και ικανότητα υπάρχει σε όλα τα ανθρώπινα όντα. Η μουσική επηρεάζει τον άνθρωπο τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε σωματικό επίπεδο. Μέσα από σχετικές μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι η μουσική μπορεί να αυξήσει τον μεταβολισμό του σώματος, αυξάνει ή μειώνει τη μυική ενέργεια, επιταχύνει την αναπνοή και μειώνει την κανονικότητά της, προκαλεί σημαντικές αλλά κυμαινόμενες επιδράσεις στον όγκο, τον παλμό και την πίεση του αίματος, και επηρεάζει τις εσωτερικές εκκρίσεις. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο ήχος και η μουσική επηρεάζει τον άνθρωπο ήδη από την περίοδο της ενδομήτριας ζωής. Οι επιδράσεις της μουσικής είναι σημαντικότατες κατά την πρώτη βρεφική ηλικία σε κανονικά και πρόωρα βρέφη.
• Τι είναι το μουσικό ταλέντο;
Αφού λοιπόν η μουσική επηρεάζει και φαίνεται να υπάρχει ως τάση σε όλα τα ανθρώπινα όντα, γεννιέται το ερώτημα κατά πόσο διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο, από τι εξαρτάται, πώς αναπτύσσεται, πώς μετριέται κλπ. Ο όρος «μουσικό ταλέντο» έχει χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως για να αποδώσει αυτή την έμφυτη τάση και ικανότητα του ανθρώπου για μουσική, υπονοώντας άλλοτε το δυναμικό ενός ατόμου στη μουσική, άλλοτε τη εκδηλωμένη μουσική ικανότητα, και άλλοτε και τα δύο. Σημαντικό παραμένει και σήμερα το ερώτημα γονιών και παιδαγωγών που ενδιαφέρονται για τη μουσική ανάπτυξη των παιδιών: Τι είναι το μουσικό ταλέντο και πώς εκδηλώνεται;
Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, αναπτύχθηκε έντονο ενδιαφέρον σχετικά με τη φύση του μουσικού ταλέντου, τη λειτουργία, και την ανάπτυξή του. Η έννοια του ταλέντου, τόσο στη μουσική όσο και σε άλλους τομείς υπήρξε συχνά ασαφής, καθώς άλλοτε συσχετίστηκε κι άλλοτε ήρθε σε αντιδιαστολή με τους όρους «μουσική ικανότητα», «μουσικά επιτεύγματα», «μουσική ευφυΐα» «μουσική κλίση» κλπ. Χάρη στην πολύχρονη ερευνητική δουλειά του Edwin Gordon στις Η.Π.Α. καθώς και των προκατόχων του ερευνητών, και σε συνδυασμό με ευρήματα σημαντικών διεπιστημονικών μελετών, η έννοια του μουσικού ταλέντου αποσαφηνίζεται και αποδίδεται σήμερα με τον όρο «μουσική δεκτικότητα». Η μουσική δεκτικότητα ορίζεται ως το δυναμικό ενός ατόμου να επιτύχει μουσικά και δηλώνει τη δυνατότητα που έχει ένα άτομο να αναπτύξει τη μουσικότητά του και να παράγει μουσικά επιτεύγματα. Σημαντικό είναι να κατανοήσει κανείς τη διαφορά ανάμεσα στη μουσική δεκτικότητα και τα μουσικά επιτεύγματα ενός ατόμου που αφορούν σε αυτά που τελικά έμαθε και μπορεί να επιδείξει μουσικά το άτομο. Το επίπεδο της μουσικής δεκτικότητας ενός ατόμου δεν συμβαδίζει πάντοτε με τα μουσικά του επιτεύγματα. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ατόμων που τα μουσικά τους επιτεύγματα είναι πολύ κατώτερα του επιπέδου μουσικής δεκτικότητάς τους, είτε διότι δεν ενδιαφέρονται (παρά το «ταλέντο» τους) για τη μουσική, είτε γιατί οι συνθήκες διδασκαλίας ή της ζωής τους γενικότερα δεν ευνοούν το ξεδίπλωμα του μουσικού δυναμικού τους. Αυτή τη διαφορά μεταξύ μουσικής δεκτικότητας και μουσικών επιτευγμάτων είναι σημαντικό να την κατανοούν γονείς και οι δάσκαλοι, που συχνά κρίνουν το δυναμικό των παιδιών με βάση τα όσα βλέπουν να παράγονται από τα παιδιά, δηλαδή με βάση τα επιτεύγματά τους.
Μετά από δεκαετίες διχογνωμιών σχετικά με τη φύση του ‘μουσικού ταλέντου’, η ‘μουσική δεκτικότητα’ ή μουσικό δυναμικό ορίζεται σήμερα ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της έμφυτης προδιάθεσης (δηλαδή του γενετικού υπόβαθρου) ενός ατόμου και των επιδράσεων του περιβάλλοντος. Το ποσοστό στο οποίο ο καθένας από τους παράγοντες αυτούς συμβάλλει στο επίπεδο της μουσικής δεκτικότητας ή ταλέντου ενός ατόμου, δεν είναι δυνατό ακόμη να καθορισθεί με ακρίβεια. Ο άνθρωπος έχει θεωρητικά απεριόριστες μουσικές δυνατότητες τη στιγμή της γέννησής του, ωστόσο ο βαθμός στον οποίο θα τις αξιοποιήσει εξαρτάται από το περιβάλλον στο οποίο ζει και τα ερεθίσματα που δέχεται. Ανεξάρτητα λοιπόν από το μέγεθος του μουσικού δυναμικού (ή ταλέντου) ενός παιδιού, αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι η παροχή ερεθισμάτων για την έγκαιρη αξιοποίησή του.
Σημαντικές μελέτες των τελευταίων δεκαετιών σε διάφορα επιστημονικά πεδία (βιολογία, ψυχοβιολογία, νευροφυσιολογία, κοινωνιολογία της μουσικής, εθνομουσικολογία, κλπ.) έχουν προσφέρει πληθώρα ενδείξεων που υποστηρίζουν ότι η μουσική τάση και ικανότητα υπάρχει σε όλα τα ανθρώπινα όντα. Η μουσική επηρεάζει τον άνθρωπο τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε σωματικό επίπεδο. Μέσα από σχετικές μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι η μουσική μπορεί να αυξήσει τον μεταβολισμό του σώματος, αυξάνει ή μειώνει τη μυική ενέργεια, επιταχύνει την αναπνοή και μειώνει την κανονικότητά της, προκαλεί σημαντικές αλλά κυμαινόμενες επιδράσεις στον όγκο, τον παλμό και την πίεση του αίματος, και επηρεάζει τις εσωτερικές εκκρίσεις. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο ήχος και η μουσική επηρεάζει τον άνθρωπο ήδη από την περίοδο της ενδομήτριας ζωής. Οι επιδράσεις της μουσικής είναι σημαντικότατες κατά την πρώτη βρεφική ηλικία σε κανονικά και πρόωρα βρέφη.
• Τι είναι το μουσικό ταλέντο;
Αφού λοιπόν η μουσική επηρεάζει και φαίνεται να υπάρχει ως τάση σε όλα τα ανθρώπινα όντα, γεννιέται το ερώτημα κατά πόσο διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο, από τι εξαρτάται, πώς αναπτύσσεται, πώς μετριέται κλπ. Ο όρος «μουσικό ταλέντο» έχει χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως για να αποδώσει αυτή την έμφυτη τάση και ικανότητα του ανθρώπου για μουσική, υπονοώντας άλλοτε το δυναμικό ενός ατόμου στη μουσική, άλλοτε τη εκδηλωμένη μουσική ικανότητα, και άλλοτε και τα δύο. Σημαντικό παραμένει και σήμερα το ερώτημα γονιών και παιδαγωγών που ενδιαφέρονται για τη μουσική ανάπτυξη των παιδιών: Τι είναι το μουσικό ταλέντο και πώς εκδηλώνεται;
Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, αναπτύχθηκε έντονο ενδιαφέρον σχετικά με τη φύση του μουσικού ταλέντου, τη λειτουργία, και την ανάπτυξή του. Η έννοια του ταλέντου, τόσο στη μουσική όσο και σε άλλους τομείς υπήρξε συχνά ασαφής, καθώς άλλοτε συσχετίστηκε κι άλλοτε ήρθε σε αντιδιαστολή με τους όρους «μουσική ικανότητα», «μουσικά επιτεύγματα», «μουσική ευφυΐα» «μουσική κλίση» κλπ. Χάρη στην πολύχρονη ερευνητική δουλειά του Edwin Gordon στις Η.Π.Α. καθώς και των προκατόχων του ερευνητών, και σε συνδυασμό με ευρήματα σημαντικών διεπιστημονικών μελετών, η έννοια του μουσικού ταλέντου αποσαφηνίζεται και αποδίδεται σήμερα με τον όρο «μουσική δεκτικότητα». Η μουσική δεκτικότητα ορίζεται ως το δυναμικό ενός ατόμου να επιτύχει μουσικά και δηλώνει τη δυνατότητα που έχει ένα άτομο να αναπτύξει τη μουσικότητά του και να παράγει μουσικά επιτεύγματα. Σημαντικό είναι να κατανοήσει κανείς τη διαφορά ανάμεσα στη μουσική δεκτικότητα και τα μουσικά επιτεύγματα ενός ατόμου που αφορούν σε αυτά που τελικά έμαθε και μπορεί να επιδείξει μουσικά το άτομο. Το επίπεδο της μουσικής δεκτικότητας ενός ατόμου δεν συμβαδίζει πάντοτε με τα μουσικά του επιτεύγματα. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ατόμων που τα μουσικά τους επιτεύγματα είναι πολύ κατώτερα του επιπέδου μουσικής δεκτικότητάς τους, είτε διότι δεν ενδιαφέρονται (παρά το «ταλέντο» τους) για τη μουσική, είτε γιατί οι συνθήκες διδασκαλίας ή της ζωής τους γενικότερα δεν ευνοούν το ξεδίπλωμα του μουσικού δυναμικού τους. Αυτή τη διαφορά μεταξύ μουσικής δεκτικότητας και μουσικών επιτευγμάτων είναι σημαντικό να την κατανοούν γονείς και οι δάσκαλοι, που συχνά κρίνουν το δυναμικό των παιδιών με βάση τα όσα βλέπουν να παράγονται από τα παιδιά, δηλαδή με βάση τα επιτεύγματά τους.
Μετά από δεκαετίες διχογνωμιών σχετικά με τη φύση του ‘μουσικού ταλέντου’, η ‘μουσική δεκτικότητα’ ή μουσικό δυναμικό ορίζεται σήμερα ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της έμφυτης προδιάθεσης (δηλαδή του γενετικού υπόβαθρου) ενός ατόμου και των επιδράσεων του περιβάλλοντος. Το ποσοστό στο οποίο ο καθένας από τους παράγοντες αυτούς συμβάλλει στο επίπεδο της μουσικής δεκτικότητας ή ταλέντου ενός ατόμου, δεν είναι δυνατό ακόμη να καθορισθεί με ακρίβεια. Ο άνθρωπος έχει θεωρητικά απεριόριστες μουσικές δυνατότητες τη στιγμή της γέννησής του, ωστόσο ο βαθμός στον οποίο θα τις αξιοποιήσει εξαρτάται από το περιβάλλον στο οποίο ζει και τα ερεθίσματα που δέχεται. Ανεξάρτητα λοιπόν από το μέγεθος του μουσικού δυναμικού (ή ταλέντου) ενός παιδιού, αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι η παροχή ερεθισμάτων για την έγκαιρη αξιοποίησή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου