Τα δωμάτια όπου παραμένουν μαζικά τα μωρά μετά τη γέννησή τους, κρίνονται ακατάλληλα.
Ο θάλαμος νεογέννητων συνιστά μια αναχρονιστική φυλακή, ένα απαίσιο μέρος που θα έπρεπε να μην υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Ένα δωμάτιο για στοίβαγμα ευαίσθητων ανθρώπινων ψυχών. Ένα από τα πιο λυπηρά, καταθλιπτικά, απάνθρωπα μέρη του κόσμου είναι η φυλακή για νεογέννητα σε μεσαιωνικά μαιευτήρια. Ένας θάλαμος γεμάτος μωρά στοιβαγμένα στα κρεβατάκια τους το ένα δίπλα στο άλλο σαν από αόρατο αυτιστικό χέρι, απόλυτα μόνα, ξεκομμένα ξαφνικά από το άλλο τους μισό – τη μαμά τους. Να κλαίνε ομαδικά από άγχος και απόγνωση, να πιπιλίζουν με το ζόρι μπιμπερό που έχουν τους έχει στερεωθεί καταναγκαστικά στο στόμα τους, να κοιμούνται αποξενωμένα από τον κόσμο και παραιτημένα. Ας παραμερίσουμε τα ωραία ρουχαλάκια με τα αρκουδάκια που ευχαριστούν τους συγγενείς και απομονώνουν το κακόμοιρο μικρό. Ας εξετάσουμε βαθύτερα αυτήν την μεσαιωνική πρακτική, που συνεχίζει κραταιά στα νοσοκομεία της χώρας μας.
Τα μωρά γεννιούνται. Κάποια δεν οσμίζονται καν τη μάνα τους για ώρες ή μέρες από την στιγμή της γέννησης. Μπαίνουν πλυμένα, ντυμένα και τυλιγμένα με κουβέρτα στο κουνάκι τους. Κάποιες φορές και δύο μαζί στο ίδιο κρεβατάκι, «προς εξοικονόμηση χώρου». Θα περάσουν εκεί το μεγαλύτερο μέρος των πρώτων κρίσιμων ημερών της ζωής τους.
Θα κλαίνε για ώρα, με τη μαία να έρχεται καθυστερημένα ή καθόλου για να τα παρηγορήσει. Θα κλαίνε ομαδικά, γεμάτα άγχος το ένα από το κλάμα του άλλου. Θα είναι στερημένα από τις βασικές τους αισθήσεις για την ηλικία τους: χωρίς μπούσουλα από τις μυρωδιές της μαμάς, τις μόνες οικείες, από τη φωνή της. Θα είναι περιορισμένα σαν έναν μεγάλο άνθρωπο που του έκλεισαν τα μάτια. Θα τους λείπει το συνεχές άγγιγμα, το χάδι, η σωματική επαφή, οι χτύποι της καρδιάς της μάνας τους. Θα κλαίνε πεινασμένα περιμένοντας μάταια άμεση ανταπόκριση από το περιβάλλον τους, γιατί δεν έφτασε ακόμα η ώρα για τα τρίωρα ταίσματα. Θα μαθαίνουν πώς να συνηθίζουν σε υποκατάστατα του αυθεντικού: πιπίλα και μπιμπερό αντί για θηλή της μαμάς. Σαν τον έφηβο που δε βρίσκει επαφή με την πραγματικότητα και καταφεύγει σε υποκατάστατά της ναρκωτικά. Κάποιες μαίες θα τα βάζουν πλαγιαστά και θα στερεώνουν ένα μπουκάλι στο στόμα τους, για να πιπιλίζουν αενάως τη δυστυχία τους, για να μουδιάζουν και να μη μπορούν να κλάψουν. Όλα θα ταίζονται ταυτόχρονα, προς ευκολία της νοσοκόμας. Εκείνη ξέρει, η μαμά όχι. Το προσωπικό του μαιευτηρίου έχει την ευθύνη των πρώτων ημερών της ανθρώπινης ύπαρξης, όχι η οικογένεια.
Σε μαιευτήρια του εξωτερικού τέτοια δωμάτια έχουν καταργηθεί προ πολλού. Όλα τα νεογέννητα απολαμβάνουν το αυτονόητο, την συνδιαμονή με τη μητέρα τους (rooming in). Από την πρώτη στιγμή η μητέρα μαθαίνει να αφουγκράζεται την ανάσα του παιδιού της. Το νιώθει πλάι της, διστακτική αρχικά στις κινήσεις της, έπειτα, με την ενθάρρυνση του προσωπικού, πιο σίγουρη για την αγκαλιά της. Μαθαίνει να διαβάζει τα σημάδια, τη γλώσσα του δικού της παιδιού. Χτίζει τον ισχυρό σύνδεσμο που θα διαρκέσει μια ζωή. Το rooming in εφαρμόζεται ως απαραίτητο κομμάτι μιας Φιλικής προς τα Βρέφη πολιτικής και ως μέτρο για την προάσπιση του μητρικού θηλασμού, σύμφωνα με τα Δέκα Βήματα της UNICEF για Φιλικά προς τα Βρέφη νοσοκομεία.
Γιατί, παρά τον καταιγισμό επιστημονικών δεδομένων που μιλούν για έκδηλη ζημιά, πολλά ελληνικά μαιευτήρια δεν αλλάζουν πολιτική; Ως ένα βαθμό γιατί οι επαγγελματίες υγείας δε γνωρίζουν τα καινούργια δεδομένα, πράγμα βέβαια δύσκολο αλλά όμως αληθινό! Κάποιοι έχουν μείνει σε μια παλιά ιατρική που βασίζεται στην παράδοση, όπως έκαναν μάγοι της φυλής στους προιστορικούς χρόνους. «Έτσι κάνουμε γιατί έτσι μάθαμε!». Αντιστέκονται σε κάθε αλλαγή και δεν έχουν μάθει να λειτουργούν με βάση τις επιταγές των νεότερων επιστημονικών αποδείξεων. Από την άλλη μεριά, κάθε αλλαγή είναι δύσκολη. Οι διοικήσεις των μαιευτηρίων πρέπει να σχεδιάσουν καινούργιες πολιτικές, να βεβαιώσουν την εφαρμογή τους, να εκπαιδεύουν τακτικά το προσωπικό τους στα καινούργια δεδομένα. Ο θάλαμος νεογεννήτων συνιστά ευκολία για ένα ιδιωτικό μαιευτήριο. Απαιτεί λιγότερο προσωπικό και σχετικά ανεκπαίδευτο. Αντίθετα, χρειάζονται περισσότερες και έμπειρες μαίες ώστε να καθοδηγούν τη μητέρα που έχει το μωρό δίπλα της και προσπαθεί να το φροντίσει, να το θηλάσει για πρώτη φορά. Οι διοικήσεις των ιδιωτικών μαιευτηρίων θα κάνουν διστακτικά τέτοιες αλλαγές εάν δεν αναγκαστούν από την Πολιτεία.
Όσο λοιπόν εμείς πασχίζουμε να πετύχουμε το στοιχειώδες, να φέρουμε τα φυσιολογικά μωρά πίσω στη μητέρα τους, οι οικογένειες χωρών του δυτικού κόσμου απολαμβάνουν περιγεννητική φροντίδα που έχει προχωρήσει σε επίπεδο επόμενο από εκείνο του απλού rooming-in. Η επιστήμη σήμερα μάς δείχνει ότι το μωρό δεν πρέπει να βρίσκεται δίπλα στη μαμά του, ντυμένο στο κρεβατάκι του, αλλά γυμνό επάνω στη μαμά του – και στο μπαμπά του κάποιες στιγμές, αγκαλιά όσο γίνεται, από τη γέννηση. Αντί να περιορίζεται μέσα στην κούνια-κλουβί, το μωρό από τα πρώτα λεπτά οφελείται τα μέγιστα σε κάθε τομέα εάν βρεθεί σε συνεχή και άμεση σωματική επαφή, δέρμα με δέρμα με τους δικούς του. Επιπρόσθετα, οι περιορισμοί στην επαφή με τους γονείς σε χώρο και χρόνο είναι ακόμα περισσότερο επιζήμιοι σε άρρωστα μωρά και σε γεννήσεις με προβλήματα. Αν στη χώρα μας η παραμικρή παρεκτροπή από το φυσιολογικό για ένα νεογέννητο σημαίνει συχνά νομοτελειακά απομάκρυνση από τη μητέρα του και τοποθέτηση σε θερμοκοιτίδα, με τη μαμά να μην επιτρέπεται να το χαιδέψει ούτε για μια στιγμή επί ημέρες, στο εξωτερικό και σε παρόμοια περιστατικά γιατροί και μαίες πασχίζουν να φέρουν το άρρωστο μωρό σε ακόμα πιο στενή επαφή με τη μητέρα του. Κάθε ιατρική παρέμβαση εκεί σε νεογέννητο δεν επιτρέπεται να απομονώνει το παιδί μακριά από τη μάνα του για περισσότερο από μία ώρα.
Προς το παρόν το -μερικό κι αυτό- rooming in αποτελεί προνόμιο ελάχιστων Ελληνίδων που πληρώνουν περισσότερα χρήματα ώστε να βρεθούν στο μαιευτήριο σε μονόκλινο δωμάτιο. Με αυτόν τον τρόπο η υγεία, κάτι που αφορά όλα τα παιδιά, εκφυλίζεται μέσα από κοινωνικοοικονομικές διακρίσεις και η σύγχρονη τάση να αποτελεί ο θηλασμός προνόμιο των ανώτερων τάξεων ενισχύεται. Η ψυχική υγεία ενός μωρού δε μπορεί να είναι προνόμιο πολυτελείας για οικογένειες που έχουν να πληρώσουν.
Το μωρό ανήκει στη μητέρα του. Έχει δικαίωμα να βρίσκεται κοντά – ακόμα καλύτερα, πάνω, αγκαλιά – στη μητέρα του. Ας το αφήσουμε γυμνό, σκεπασμένο μόνο από πάνω με μια κουβερτούλα, κοιλιά με κοιλιά στη μαμά του και ας δώσουμε την ευκαιρία στη φύση να κάνει τα υπόλοιπα.
Παιδίατρος – Σύμβουλος Γαλουχίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου